Hafıza ve düşünme becerilerinizin, düzenli bulmaca çözerek gelişebileceğini biliyor musunuz?

  NEJM Evidence'ta yayınlanan bir araştırma, hafif hafıza sorunları olan web tabanlı bulmaca çözen kişilerin web tabanlı bilişsel oyunlar oynayanlara kıyasla bilişsel gelişimde gelişme gösterdiğini ve daha az beyin küçülmesi yaşadığını buldu.
Bu sonuç gerçek mi? Çapraz bulmaca çözmek gerçekten beyninizin küçülmesini önleyebilir mi? Sonuçları anlamak ve bunları hayatınıza nasıl uygulayabileceğinizi görmek için bu çalışmanın ayrıntılarına inelim.

Çapraz bulmaca çözmek herkese yardımcı olacak mı?

  Bu 18 aylık çalışmanın 62 ila 80 yaşları arasındaki çoğu üniversite mezunu yüksek eğitimli katılımcılarının hepsinde hafif bilişsel bozukluk vardı; bu da sağlıklı yaşlı yetişkinlere kıyasla düşünme ve hafızalarının bozulduğu anlamına geliyor. Bu nedenle ortaya çıkan soru şu oluyor; düşünme becerileriniz ve hafızanız normalse, düzenli olarak çapraz bulmaca yapmak size yardımcı olur mu?
En iyi tahmin, olacağı yönünde.Çalışmanın yazarları, çapraz bulmacaların tipik olarak diğer müdahalelerin ölçülmesinde bir kontrol koşulu olarak kullanıldığına dikkat çekiyor. Sağlıklı yaşlı yetişkinlerde gelecekteki çalışmaların çapraz bulmacalarla yürütülmesi ve daha fazla kanıt toplanması gerekiyor.

Çapraz bulmacalar düşünme ve hafızaya ne kadar fayda sağladı?

   Çalışma katılımcıları, ya çevrimiçi çapraz bulmaca çözen bir gruba ya da hafıza, işlem hızı ve yürütme işlevine odaklanan çevrimiçi bilişsel oyunlar oynayan bir gruba rastgele atandı. Her grup 12 hafta boyunca haftada dört kez 30 dakikalık seansları tamamladı. Ayrıca birkaç kısa takviye seansına da katıldılar.
   70 puanlık bir ölçekteki temel performanslarıyla karşılaştırıldığında, çapraz bulmacalar katılımcıların bilişsel becerilerini12 haftalık zaman diliminde yaklaşık bir puan ve 78 haftalık zaman diliminde yaklaşık yarım puan geliştiği görüldü. Katılımcıların %37'si ise en az iki puanlık bir gelişme gösterdi. Kulağa çok fazla gelmeyebilir, ancak Alzheimer hastalığı olan kişilerde (kolinesteraz inhibitörleri) düşünmeyi ve hafızayı iyileştiren ilaçlar için FDA onayı, bu ölçekte iki puanlık bir farka dayanıyordu. Bu durum çapraz bulmacaların düşünmeyi ve hafızayı neredeyse FDA onaylı hafızayı güçlendiren bir ilaç kadar geliştirebileceği anlamına gelir.
   Akılda tutulması gereken diğer bir şey de hafif bilişsel bozukluğu olan kişilerin yaklaşık yarısının zamanla düşünme ve hafızada düşüşler göstermesidir. Bu nedenle, hem 12 hem de 78. haftada bilişte bir gelişme göstermek oldukça etkileyici.

Bulmacalar beyninize ne kadar fayda sağlayabilir?

   Hafif bilişsel bozukluğu olan ve normal yaşlanan kişilerde beyin normal olarak küçülme eğilimi gösterir. Yani, beyin hacmi hakkında sorulacak soru, ilaç veya çapraz bulmaca gibi bir müdahalenin bu küçülmeyi yavaşlatıp yavaşlatmayacağıdır. Bu bağlamda değerlendirilen iki yaygın yapı, yaşamınızın bölümlerini hatırlayan hipokampusun boyutu ve düşüncenizin gerçekleştiği korteksin kalınlığıdır.
   Çevrimiçi bilişsel oyunlar oynamaya kıyasla, çevrimiçi çapraz bulmaca üzerinde çalışmak, 18 aylık çalışma boyunca hem hipokampusta hem de kortekste %0,5 ila %1 arasında daha az küçülme ile sonuçlandı. Bu oldukça etkileyici bir fark.

Çapraz bulmaca çözmek bu etkileri nasıl oluşturuyor?

   Günlük hayatta çapraz bulmaca üzerinde çalışmanın düşüncenizi ve hafızanızı geliştirmesinin ve hatta beyninizin küçülmesini yavaşlatmasının birkaç nedeni vardır.
  İlk olarak, çapraz bulmaca yapmak zordur ve birçok çalışma, orta derecede zor bilişsel görevleri gerçekleştirmenin bilişsel ve beyin sağlığı için yararlı olduğunu göstermiştir.
  İkincisi, iyi tasarlanmış bir çapraz bulmaca, doğru kelimeyi aramanızda birden çok beyin bölgesini devreye sokacaktır. Dahası, çapraz bulmaca ipuçları sizi genellikle birlikte hayal etmediğiniz kavramları bağlamaya zorlar. Bu özellikler, çapraz bulmacaların korteksinizin geniş alanlarının aktif olmasına neden olduğu ve beyninizde yeni bağlantıları teşvik ettiği anlamına gelir. Hipokampus daha sonra bu yeni bağlantıları hatırlayarak hem hipokampusunuzu hem de korteksinizi güçlendirecektir.
  Son olarak çapraz bulmacalar genellikle sosyal bir aktivitedir. Elinde kalem (veya tablet) olan kişi tipik olarak ipuçlarını okur ve hepimiz en iyi cevaplarımızı veririz. Sosyal aktiviteler, beynin farklı bölümleri arasında daha iyi bağlantı ile ilişkilendirilmiştir.

  Hadi o zaman; bugün o çapraz bulmacayı alın ve bilişsel ve beyin sağlığınızı iyileştirmeye başlayın!

Kaynaklar:
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30776012/
- https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30291317/