Ketojenik Diyet: Nasıl Uygulanır, Faydaları ve Riskleri Nelerdir?
Ketojenik diyet, kısa vadede kilo kaybı, kan şekeri ve nöbet kontrolü gibi faydalar sağlar. Özellikle çocuklarda epilepsi tedavisinde kanıta dayalı bir seçenektir. Ancak uzun vadeli kullanımı, besin eksikliği, lipid artışı, böbrek taşı gibi riskler içerir. Uzman desteğiyle, bireysel hedeflere göre uygulanmalıdır.
Ketojenik Diyet Nedir ve Kimler için Kullanılır?
Ketojenik diyet, karbonhidrat alımını günde 20–50 g ile çok düşük seviyeye indirerek, vücudu enerji için glikoz yerine yağdan keton üretmeye teşvik eden bir beslenme modelidir. Tarihsel olarak 1920’lerde çocuklarda ilaçla kontrol edilemeyen epilepsi için geliştirilmiş olup günümüzde obezite, tip 2 diyabet, bazı nörolojik ve metabolik bozukluklarda da araştırılmaktadır .
Nasıl Etki Oluşturur?
Karbonhidrat sınırlaması, karaciğerde keton cisimleri üretimini artırır. Bu süreçte, beyin glikoz yerine β-hidroksibutirat ve asetoasetat gibi ketonları kullanır. Epilepside bu durum nörotransmitter dengesini değiştirerek nöbetleri azaltabilir.
Kanıtlıamış Faydaları Nelerdir?
• Epilepsi (ilaçla kontrol edilemeyen): Çocuklarda nöbet frekansını yarı yarıya azaltabilir .
• Kilo kaybı ve metabolik sağlık: Kısa sürede yağ kütlesi azalır, açlık kontrolü gelişir. HbA1c ve insülin duyarlılığı olumlu yönde etkilenir .
• Kardiyovasküler göstergeler: Trigliseritler ve kan basıncı düşebilir. Ancak LDL kolesterolde artış gözlemlenebilir .
Riskleri ve Olası Yan Etkileri Var mı?
Evet! Aşağıda sıralanan riskler mevcuttur. Bu nedenle herkese önerilmemektedir.
• Akut uyum süreci ("keto gribi"): Halsizlik, baş ağrısı, kabızlık, yorgunluk.
• Uzun süreli riskler: Karaciğerde yağlanma, böbrek taşı, hipoproteinemi, vitamin ve lif eksiklikleri olabilir.
• Kardiyovasküler risk: LDL ve total kolesterol yükselişi görülebilir; uzun vadeli güvenliği henüz net değildir .
• Böcek taşları ve kemik sağlığı: Uzun süreli kullanımda böbrek taşı riski artar, kemik mineral yoğunluğu azalabilir .
Nasıl Uygulanır?
• Makro dağılım: %70–80 yağ, %10–20 protein, %5–10 karbonhidrat.
• Başlangıç protokolleri: Çocuk epilepsisi tedavisinde genellikle 1:1’den 4:1’e fat to non-fat oranları uygulanır. Hastanede başlatılabilir veya ev ruhsatlı rejimle uygulanabilir.
• MCT varyantı: Medium-chain trigliserit yağ asidi kaynaklı, daha esnek bir versiyon.
Kimler için Uygun? Kimler Sakınmalı?
• Uygun olanlar: ilaçla kontrol edilemeyen epilepsi hastaları (özellikle çocuk), kısa süreli metabolik hedefler (kilo kaybı, HbA1c düşürme) olan erişkin bireyler
• Sakıncalı olanlar: pankreatit, böbrek taşı öyküsü, karaciğer yetmezliği, yağ metabolizması genetik bozuklukları için önerilmemektedir.
Ne Zaman Doktora Gitmeli?
• Diyeti uygularken şiddetli kabızlık, karın ağrısı, böbrek taşı veya kolesterol yüksekliği gözlemlenirse
• Özellikle çocuklarda büyüme-gerileme, kemik yoğunluğunda azalma belirtileri varsa
• Diyabet gibi kronik hastalığın varsa insülin ve ilaç ayarlamaları için doktor kontrolü şarttır.
Kaynaklar;
1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32923239/
2. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29763005/
3. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7480775/
4. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8153354/
5. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38232923/
Sağlığınızı, rahatlığınızı ve zamanınızı önemsiyoruz.
Seçkin tıp uzmanlarından (Tıp doktorları, cerrahlar ve akademisyenler) oluşan komitemiz sağlık durumunuzu görüşüp değerlendirerek size görüş sunarak en doğru tanı ve uygun tedavi için sizi yönlendirir.
