Mide Bulantısı Neden Olur? Ne Yapabilirim?
Mide bulantısı kusmaya yakınlık hissi ya da boğazın arkasında rahatsızlık olarak tanımlanır. Genellikle kusma eğilimiyle birlikte görülür ama tek başına da yaşanabilir. Oldukça yaygın bir şikayet olup yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürmesi nedeniyle önemlidir.
Vücutta Ne Olur?
Mide bulantısı, karmaşık bir refleks mekanizmasıdır. Bu mekanizmada rol alan sistemler şunlardır;
• Merkezi sinir sistemi: Beynin “area postrema” adı verilen bölgesi, kanda dolaşan toksinleri algılayıp bulantı sinyalini tetikler.
• Vestibüler sistem: İç kulaktaki denge merkezlerinden gelen uygunsuz sinyaller (örneğin deniz tutması) histamin ve asetilkolin reseptörlerini aktive ederek bulantı yapar .
• Periferik gastrointestinal yol: Midedeki irritasyon, enfeksiyon, toksin ya da tıkanıklık, vagus ve diğer periferik sinirler aracılığıyla bulantı sinyalini beyne iletir .
Yaygın Mide Bulantısı Nedenleri Nelerdir?
• Akut nedenler; Gastroenterit, gıda zehirlenmesi, deniz tutması, baş dönmesi, gebeliğin ilk haftaları (“morning sickness”), anestezi sonrası
• Kronik veya hastalığa bağlı nedenler; Mide boşalım gecikmesi (gastroparezi), reflü hastalığı, ülser, Crohn hastalığı, hepatitler, safra kesesi hastalıkları, migren baş ağrısı, beyin tümörleri, iç kulak enfeksiyonları (vestibüler nörit) gibi hastalıklar
• İlaçlar ve toksinler; Kemoterapi, anestezik ilaçlar, opioidler, antibiyotikler, aşırı alkol alımı ve bazı kimyasallar
• Metabolik & sistemik durumlar; Diyabetik ketoasidoz, kronik böbrek hastalığı gibi metabolik dengesizlikler, depresyon, anksiyete gibi psikiyatrik durumlar
Vücudun Savunma Mekanizması Mı?
Evet! Evrimsel açıdan bakıldığında, mide bulantısı, vücudun potansiyel olarak zararlı maddeleri hızla dışarı atmak için geliştirdiği bir savunma refleksidir. Bu nedenle altta yatan tedavi edilmesi gereken bir neden olup olmadığını araştırmak oldukça önemlidir.
Ne Zaman Doktora Gitmeliyim?
Kanlı kusma, şiddetli karın ağrısı, yüksek ateş, bilinç değişikliği, halsizlik gibi acil durumlarda ve 14 günden uzun ya da tekrarlayıcı bulantılarda; özellikle beraberinde kilo kaybı, yutma güçlüğü, dışkı alışkanlığında değişiklik varsa doktora başvurmak gerekir.
Evde Ne Yapabilirim?
• Hafif beslenme: Tuzlu kraker, haşlanmış patates veya pirinç gibi nazik gıdalar.
• Sıvı alımı: Su, elektrolit içeren içecekler, buzlu çay.
• Doğal çözümler: Zencefil çayı veya nane aroması.
• İlaçlar: Antihistaminikler, antiemetikler. Bu ilaçların bir hekim kontrolünde kullanılması gerekmektedir.
Kaynaklar
1. https://www.mayoclinic.org/symptoms/nausea/basics/causes/sym-20050736
2. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4699282/
3. https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/8106-nausea--vomiting
4. https://en.wikipedia.org/wiki/Area_postrema
5. https://stanfordhealthcare.org/medical-conditions/digestion-and-metabolic-health/chronic-nausea/causes.html
6. https://www.health.com/nausea-7368221
7. https://www.verywellhealth.com/nausea-5082995
Sağlığınızı, rahatlığınızı ve zamanınızı önemsiyoruz.
Seçkin tıp uzmanlarından (Tıp doktorları, cerrahlar ve akademisyenler) oluşan komitemiz sağlık durumunuzu görüşüp değerlendirerek size görüş sunarak en doğru tanı ve uygun tedavi için sizi yönlendirir.
